Celem projektu „Tradycja pokłonu feretronów podczas pielgrzymek na Kalwarię Wejherowską jako niematerialne dziedzictwo kulturowe Kaszub” jest przygotowanie wspólnoty depozytariuszy do wpisu na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ważnym elementem tego procesu są konsultacje społeczne, które odbyły się w parafiach Gdańsku Oliwie, Kościerzynie i Wejherowie.
Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 roku, na podstawie której tworzona jest Krajowa lista, promuje ideę powszechnego dialogu. Działania mające na celu ochronę wybranych tradycji powinny integrować lokalne społeczności i zachęcać do wspólnych działań. W związku z tym od samego początku założyliśmy, że szerokie grono depozytariuszy tych tradycji, w tym obraźników i pielgrzymów, którzy utrzymują tę tradycję przez 350 lat, powinno być informowane o ich zobowiązaniach i korzyściach wynikających z umieszczenia ich tradycji na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Naszym celem było zapewnienie, aby proces ten odbywał się w sposób otwarty, uczciwy i dostępny dla wszystkich zainteresowanych stron. Dlatego umożliwiliśmy depozytariuszom swobodne wyrażanie swoich opinii i uczestnictwo w procesie decyzyjnym. Przeprowadzane konsultacje pomagają w budowaniu bardziej partycypacyjnego i zrównoważonego podejścia do ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Planując konsultacje społeczne w Gdańsku Oliwie, Kościerzynie i Wejherowie, staraliśmy się, aby przebiegały one w podobny sposób: najpierw prezentowaliśmy informacje na temat projektu i Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a następnie prowadziliśmy dyskusję w gronie ekspertów i depozytariuszy. Zadbaliśmy także o zapewnienie kawy, herbaty oraz poczęstunku.
9 września – Parafia Archikatedralna Trójcy Świętej w Gdańsku Oliwie
Wykład wprowadzający na temat korzyści i zobowiązań związanych z wpisem na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego wygłosił Jacek Thiel, wicestarosta wejherowski i jeden z pomysłodawców projektu oraz koordynator merytoryczny. Po prelekcji odbyła się sesja pytań i odpowiedzi. Jacek Thiel zaprezentował również trzy różne wersje logotypu tradycji pokłonu feretronów, z których uczestnicy wybrali pierwszy wzór.
Po wyjaśnieniu wszystkich kwestii związanych z wpisem, uczestnicy przystąpili do prezentacji fotografii i pamiątek z rodzinnych archiwów, związanych z pielgrzymkami na Kalwarię Wejherowską. Chociaż w oliwskiej pielgrzymce pokłon feretronów wykonują tylko mężczyźni, to pielgrzymują tam całe rodziny. Konsultacje społeczne miały więc charakter rodziny, a uczestnicy dzielili się swoimi przeżyciami z pielgrzymek i podkreślali duże znaczenie, jakie miały w ich życiu.
Fot: Anna Kuczmarska
11 września – Parafia Świętej Trójcy w Kościerzynie
Sala spotkań w plebanii kościerskiej świątyni była wypełniona po brzegi depozytariuszami tradycji. Świadczyło to o dużym zainteresowaniu wpisem na Krajową Listę oraz chęcią spotkania się i podzielenia się wspomnieniami z pielgrzymek. Uczestnicy przynieśli wiele pamiątek, głównie starych fotografii, na których uwieczniona została historia corocznych pochodów na Kalwarię Kaszubską. Każdy miał możliwość wypowiedzenia się i podzielenia się swoimi wspomnieniami. Część z tych cennych pamiątek przekazano do wykorzystania, po wcześniejszym ich skopiowaniu jako ilustracji do publikacji tworzonej w ramach projektu.
W pierwszej części odbyły się konsultacje społeczne z udziałem koordynatorów projektu – Jacka Thiela i Andrzeja Szoszkiewicza. Omówili oni Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, przedstawili propozycje logotypu i odpowiadali na pytania depozytariuszy.
Fot: Patryk Zaputowicz
13 września – Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej
To, co wyróżniało spotkanie konsultacyjne w Wejherowie w porównaniu z wcześniejszymi konsultacjami w Gdańsku Oliwie i Kościerzynie, to liczny udział młodych osób, w tym wielu obraźników i obraźniczek. Gabriela Lisius, starosta wejherowski i depozytariuszka tradycji pokłonu feretronów, również uczestniczyła w spotkaniu. Pierwsza część była poświęcona informacjom na temat procedury wpisu na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, którą przedstawiali koordynatorzy projektu – Jacek Thiel i Andrzej Szoszkiewicz.
Następnie zaprezentowano logotyp tradycji, a później redaktor Anna Kuczmarska omówiła pierwsze zredagowane biogramy obraźników i obraźniczek. Profesjonalne opracowanie biogramów depozytariuszy, zarówno tych obecnych, jak i tych już nieżyjących, znacząco przyczyni się do wzmocnienia wspólnoty i zaświadczy o przekazywaniu tradycji z pokolenia na pokolenie. Biogramy były pisane przez samych obraźników, według przygotowanej przez ekspertów formatki. Taki sposób zbierania danych, zwany autoetnografią, jest uznaną współcześnie metodą opisu zjawisk kulturowych. Metoda w pełni wpisuje się w ideę oddolnej ochrony dziedzictwa niematerialnego, rozumianego m.in. jako podnoszenie świadomości depozytariuszy i ochrona ich tożsamości kulturowej.
Fot: Anna Kuczmarska
Podsumowując, konsultacje społeczne zostały przeprowadzone w sposób otwarty, uczciwy i dostępny dla wszystkich zainteresowanych stron. Depozytariusze mieli możliwość swobodnego wyrażania swoich opinii i uczestniczenia w procesie decyzyjnym.
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury”
