W Powiatowej Bibliotece Publicznej w Wejherowie miała miejsce premiera książki „My, pielgrzymka z Kościerzyny na Kalwarię wędrujemy” pod redakcją Katarzyny Smyk i Andrzeja Szoszkiewicza. Wydarzenie towarzyszyło konferencji podsumowującej projekt „Tradycja pokłonu feretronów podczas pielgrzymek na Kalwarię Wejherowską – ochrona i wzmacnianie tradycji, która odbyła się 2 grudnia. Publikacja już teraz wzbudza ogromne zainteresowanie i jest nie tylko zbiorem fascynujących artykułów, ale też multimedialnym przewodnikiem – dzięki kodom QR umożliwia dostęp do dodatkowych materiałów.
Pielgrzymka kościerska – 350 lat tradycji
Pierwsza część książki to spojrzenie na długą tradycję pielgrzymki z Kościerzyny. Mirosław Lademann przypomina, że choć pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1861 roku, to sami pielgrzymi są przekonani, że w 2024 roku odbyła się 350. wędrówka na Kalwarię. Historia ta, opisana m.in. w poemacie Aleksandra Majkowskiego z 1899 roku, nadal jest przedmiotem żywych dyskusji badaczy.
W artykule Grzegorza Błahuta pielgrzymka przedstawiona jest jako wyjątkowa droga – nie tylko w sensie fizycznym, ale także duchowym i społecznym. To czas umacniania wiary, odnawiania relacji między uczestnikami oraz z mieszkańcami mijanych miejscowości. Kluczowym symbolem tej wędrówki pozostaje feretron, a sama pielgrzymka stanowi wyraz kaszubskiej tożsamości i dziedzictwa kulturowego.
Zuzanna Łaga w swoim artykule opisuje, jak ważnym elementem pielgrzymki są pokłony feretronów oraz przygotowania, które obejmują aspekty duchowe, logistyczne i fizyczne. Uczestnictwo w Bractwie Świętego Krzyża to dla wielu pielgrzymów ogromny zaszczyt, a same pokłony na Kalwarii to nie tylko gest tradycji, ale także głęboko religijny akt.
Alicja Baczyńska-Hryhorowicz skupia się na ludziach, którzy przez lata kształtowali pielgrzymkę, podkreślając, że to wspólne działanie duchownych i świeckich decyduje o jej sukcesie. Rozdział z biogramami pielgrzymów z 2023 roku daje czytelnikowi wgląd w osobiste historie, motywacje i niezwykłą determinację uczestników.
Muzyka, stroje
Druga część książki wnika w szczegóły związane z materialnymi i niematerialnymi aspektami pielgrzymki, ukazując ich bogactwo i różnorodność. Aleksandra Paprot-Wielopolska w artykule „Stroje i kostiumy obraźników – formy, znaczenia, funkcje, przemiany” przedstawia fascynujące wnioski z badań etnograficznych i analizuje znaczenie strojów obraźników i obraźniczek. Ubrania te, noszone podczas pielgrzymki, są nie tylko elementem tradycji, ale również wyrazem osobistej i wspólnotowej tożsamości. Autorka zwraca uwagę na ewolucję kostiumów – od prostych, często domowej roboty elementów po bogate, zdobione stroje, które odzwierciedlają zmieniające się warunki społeczne i ekonomiczne.
Nie mniej istotna jest muzyka, która towarzyszy każdemu etapowi wędrówki. W artykule „Marsz, marsz me serce na Kalwaryą… O roli muzyki w pielgrzymowaniu na Kalwarię Wejherowską” prof. Witosława Frankowska ukazuje, jak pieśni pielgrzymkowe, marsze i hymny wpływają na atmosferę i emocje uczestników. Muzyka odgrywa szczególną rolę podczas najważniejszych momentów, takich jak pokłony feretronów czy spotkania grup pielgrzymkowych. Dźwięki tworzą przestrzeń do duchowego przeżycia, budują wspólnotę i ułatwiają pielgrzymom przejście nawet najtrudniejszych odcinków trasy.
Dla przyszłych pokoleń
Trzecia część publikacji to zestaw ponad 90 rekomendacji, które mogą być inspiracją nie tylko dla depozytariuszy kaszubskiej tradycji, ale również dla osób zajmujących się ochroną innych elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Rekomendacje zostały zaproponowane przez autorów poszczególnych artykułów, a następnie opracowane i usystematyzowane przez profesor Katarzynę Smyk – wybitną specjalistkę w dziedzinie ochrony tradycji. Dzięki jej doświadczeniu i dogłębnej wiedzy, wskazówki te stały się nie tylko praktycznym narzędziem, ale również inspiracją do podejmowania działań na rzecz żywotności dziedzictwa.
Ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego to klucz do jego przetrwania i przekazywania kolejnym pokoleniom. Tradycje, takie jak pielgrzymka kościerska, mogą istnieć tylko wtedy, gdy są żywe i obecne w codziennym życiu wspólnoty. Rekomendacje zawarte w publikacji podpowiadają, jak chronić te zjawiska, by nie stały się jedynie wspomnieniem, lecz nadal kształtowały tożsamość lokalnych społeczności.
Pobierz publikację (pdf 13 MB)
Fot. Janina Stefanowska
